donderdag 20 april 2017

Merlijn - taal

“Betekent die onuitsprekelijke naam ook iets?” vroeg ik Merlijn.
“Lastig taaltje, niet, die elfenpraat?” grinnikte Merlijn. “Het kostte mij heel wat moeite het te leren spreken, en ik vrees dat een gewoon mensenleven niet lang genoeg duurt om het onder de knie te krijgen.
De woorden voor de meeste dieren en planten stammen uit een archaïsche elfentaal die allang vergeten is, waarom de precieze betekenissen verloren zijn gegaan. Dat is bij mensen niet anders, en het verschil nog groter omdat de levensduur per generatie korter is waarom taal ook sneller evolueert. Waarschijnlijk betekent het zoiets als: ‘het dat elfen vreet’, of iets van die strekking. Een kreet die vooral de angst weerspiegelt die de eerste elfen voelden wanneer ze zo’n dier zagen.
En nu we het toch over taal hebben, de belangrijkste vorm van communicatie tussen wezens van dezelfde soort, bij de mens is iets heel verontrustendst aan de gang. De evolutie van taal is altijd een opgaande lijn, de taal verrijkt omdat elke generatie weer nieuwigheden toevoegt die benoemd moeten worden. Onder druk van nieuwe technologieën is de taal bij mensen de laatste generatie echter aan het verarmen. Niet dat er geen woorden bijkomen. Veel meer dan ooit zelfs, maar de manier waarop er tegenwoordig wordt gecommuniceerd is een vorm van zoeken naar de gemakkelijkste weg. Alsof die explosie van nieuwigheden de mens ertoe aanzet om het spreken, maar vooral het schrijven, zo beknopt mogelijk te houden. Er wordt ontzettend veel met afkortingen gewerkt waarvan velen zelfs niet eens weet wat ze betekenen. Bovendien is het gevaar van afkortingen, omdat je maar zesentwintig letters tot je beschikking hebt, in de meeste talen toch, dat doublures hun intrede doen, waardoor er een kretologie ontstaat die, als deze lijn wordt doorgetrokken, straks alleen nog maar uit onuitspreekbare vormen bestaat waardoor het begrijpen tussen mensen sterk bemoeilijkt wordt.
Mensen luisteren ook steeds minder naar elkaar. Wat de een zegt wordt daarom door de ander heel anders begrepen in veel gevallen, waardoor niet alleen de communicatie verwatert, maar ook het aantal misverstanden toeneemt wat de onderlinge verhoudingen natuurlijk niet ten goede komt.
Voor het eerst in de geschiedenis overheerst slordigheid. Bij vroegere generaties werd communicatie bemoeilijkt omdat het vocabulaire van de verschillende klassen niet aan elkaar gelijk was. Vooral de onderste lagen van de bevolking hadden een veel armere woordenschat die vooral gericht was op dagelijkse behoeften en noden. Dat is door scholing min of meer recht getrokken, maar nu ontstaat langzaam maar zeker een tendens die verarmd slang tot norm verheft, met als gevolg dat buiten een bepaalde groep helemaal niet meer wordt begrepen waar men het over heeft. Nerds spreken nerds, rappers spreken raps, enzovoorts, om over het jargon van de financiële of bijvoorbeeld de militaire wereld maar te zwijgen. Kleine clubjes die onderling nog wel weten waar ze het over hebben, maar waarvan de leden verdomd goed moeten luisteren om te begrijpen waar iemand het over heeft terwijl de conditie van dat luisteren vermindert. Heel zorgelijk allemaal, want op termijn zou dit wel eens kunnen betekenen dat de verschillen zo groot worden dat communicatie tussen groepen zo goed als onmogelijk wordt terwijl op diezelfde termijn de hele mensheid misschien nog maar een taal spreekt, met als gevolg een nog grotere differentiatie dan de huidige, met alle kwalijke neveneffecten die daarbij horen. Het geweld tussen mensen neemt hand over hand toe en zal niet afnemen als onderlinge communicatie zo niet onmogelijk, dan toch bemoeilijkt wordt. Jargon tot standaard verheffen lijkt daarom geen goed idee, en toch zie je het in alle lagen toenemen.”
“Waarom vertel je me dit?” wilde ik weten.

“Ik zou het elk mens willen vertellen”, sprak Merlijn, “om op de gevaren te wijzen die veronachtzaming van de oudste manier van communiceren met zich meebrengt. Taal zou moeten bijdragen tot een grotere en betere verstandhouding, en niet het risico moeten inluiden tot juist het omgekeerde daarvan.” 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten